Litania loretańska to modlitwa Kościoła na cześć Matki Bożej, którą prowadzący modlitwę (najczęściej kapłan) odmawia na przemian z wiernymi.
Samo określenie „litania” jest łacińskim tłumaczeniem terminu greckiego i oznacza modlitwę błagalną; w liturgii stosowane jest także na oznaczenie procesji, podczas której takie modlitwy były odmawiane oraz dni, w które odprawiane były procesje.

Od innych modlitw błagalnych litanie różnią się specyficznym układem. Stanowią one serię pojedynczych wezwań, po których następuje stała odpowiedź, np. Kyrie eleison czy Módl się za nami. Mogą przybierać nie tylko postać błagalną, ale także chwalebną. Po wstępnym błaganiu Trójcy Świętej następują krótkie wezwania do Matki Boskiej, w których uwydatnione są Jej szczególniejsze cnoty. W dalszej kolejności pojawiają się chwalebne tytuły, które określają kolejno, jak była wyobrażona, kim jest dla wiernych i jaką rolę odgrywa w Królestwie swojego Syna.
Litanie zawierają szereg określeń i wezwań Matki Bożej, bogatych w treści doktrynalne, stanowią niemal syntezę myśli ludu Bożego, który z miłością wysławia Bogarodzicę.

Litania loretańska powstała prawdopodobnie w XII wieku we Francji, a zatwierdził ją oficjalnie papież Sykstus V. Z kolei papież Klemens VII dopuścił ją w roku 1601 do użytku publicznego. Tradycyjnie określenie „loretańska” kojarzy się z nazwą miejscowości Loreto we Włoszech, gdzie ta modlitwa była szczególnie propagowana i odmawiana; faktem jest, że już z 1531 roku pochodzi świadectwo używania jej we wspomnianym sanktuarium. Zazwyczaj była śpiewana przez pielgrzymów odwiedzających znajdujący się tu „Dom Świętej Rodziny”. Jej prawdopodobnym źródłem jest pochodzący z wczesnego Średniowiecza poemat maryjny o charakterze litanii.

dobór tekstów: Katarzyna Grzybczyk
na podstawie:
A. Pronzato, Módl się za nami! Litania loretańska – rozważania,
Wydawnictwo Salwator, Kraków 2005;
przełożył Andrzej Wojnowski.