Metuszelach, który znalazł się w przysłowiach żydowskich ze względu na swoją długowieczność, należy do długiej listy patriarchów szczególnie szczęśliwych, jeśli chodzi o świętowanie urodzin. Spróbuj przejrzeć listę, którą znajdziesz w 5 rozdziale Księgi Rodzaju…
Tylko ostrożnie – nie bierz dosłownie ani liczb, które tam znajdziesz, ani ich wartości arytmetycznych. Liczby, w tak jaskrawy sposób przesadne, są częścią wschodniego sposobu wyrażania się i obrazują po prostu długowieczność.
Długie życie było rozumiane jako szczególne błogosławieństwo Boże. Dlatego też, bardziej niż wykaz czcigodnych starców, autor natchniony chciał przedstawić patriarchów jako ludzi pobożnych, zasłużonych, „chodzących przed Panem” i dlatego przez Niego błogosławionych.
Zresztą Enoch, ojciec Metuszelacha żył zaledwie (!) 365 lat. Według wartości arytmetycznych cyfr powinien się liczyć mniej niż inni. Tymczasem… właśnie on wyróżnia się spośród pozostałych patriarchów, chociażby dlatego, że znika w sposób tajemniczy (podobnie jak prorok Eliasz), „ponieważ Bóg go zabrał”. Jego życie jest krótsze, ale nosi w sobie znamię pełni: jest to życie udane i kończy się we właściwym momencie. Cyfra 365 jest liczbą dni roku słonecznego, a zatem symbolem doskonałości, pełni, wypełnienia. Jeśli chcesz zrozumieć Biblię, musisz wejść w jej świat, to znaczy w świat ludzi, którzy ją tworzyli. Musisz zrozumieć ich mentalność, kulturę, które tak często są dalekie od naszych wyobrażeń. Nie możesz nigdy zapomnieć, że Pismo Święte jest Słowem Boga, wyrażonym słowami ludzi!
Starożytne cywilizacje semickie nie interesowały dokładności matematyczne, które tak nas dzisiaj pasjonują. Nasza kultura stworzyła powiedzenie, że „matematyka nie jest opinią” i wie, że na tym świecie dwie rzeczy są rzeczywiście pewne: śmierć i to, że dwa razy dwa jest cztery. W przypadku myślenia semickiego jesteśmy dokładnie na antypodach…
Starożytny Wschód – nie tylko Izraelici, ale i Sumerowie, Asyryjczycy i inni – przykładali wielką wagę do symbolicznego znaczenia liczb, odkrywając w nich sekretne powiązania. Dlatego, aby zrozumieć wartość symboliczną liczby biblijnej, musisz wziąć pod uwagę intencje autora, które w zależności od sytuacji chciał przekazać: dokładną liczbę; przybliżoną; o znaczeniu przenośni (np. powiedzenie „powtarzałem ci to tysiąc razy” – czy na pewno oznacza, że aż 1000 razy?); symbol zupełnie oderwany od wartości arytmetycznych (np. liczba 3 jest symbolem doskonałości).
Podobnie ma się rzecz z liczbami walk, zwycięstw, więźniów, niewolników, które napotykamy w innych księgach biblijnych: również one są nierzadko celowo przesadzone. Duży wpływ miał także rodzaj literacki stosowany przez autorów biblijnych w opisie scen wojennych. Warto sobie uświadomić, że księgi takie jak Jozuego, Sędziów, są opowiadaniami historycznymi, trzymającymi się swoistej logiki, nie zaś kroniką wypadków czy historiografią.
Oczywiście, nie brakuje w Biblii także liczb bardziej realistycznych. Chociażby rozważania psalmisty na temat wieku człowieka (por. Psalm 90).
A oto kilka przykładowych interpretacji liczb w Biblii.
3 – wyraża emfazę, nacisk, stopień najwyższy z możliwych (np. Iz 6,3: „Święty, Święty, Święty… ”);
4 – liczba wyrażająca całość kosmiczną i horyzont geograficzny (z przodu, z tyłu, na prawo, na lewo, punkty kardynalne Ziemi); używana dla wskazania tego wszystkiego, co ma charakter pełni;
7 – wskazuje na znaczną ilość czegoś albo na pełną serię (np. dni tygodnia); związana jest z sacrum (szabat jest siódmym dniem); składa się z dwóch cyfr (3+4), które same w sobie wyrażają również pełnię;
6 (7-1) jest znakiem niedoskonałości;
12 – sugeruje cykl zamknięty, kompletny;
44 – umownie określa lata jednego pokolenia; wyraża długi okres (zazwyczaj pełen prób i prześladowań), którego trwanie nie jest znane dokładnie;
77 – stopień najwyższy od siedmiu, czyli… nieskończoność;
1000 – wyraża znaczną ilość, liczącą się wielkość (np. Bóg błogosławi do tysiącznego pokolenia, Wyj 20,6);
10 000 – oznacza wielkość wprost bajeczną, legendarną.
Ryszard Wróbel OFMConv